Bancassurance to współpraca banków z ubezpieczycielami, która polega na sprzedaży polis klientom banków. Współdziałanie z krajowymi bankami przyniosło zakładom ubezpieczeń przez pierwsze sześć miesięcy 2019 r. składki o łącznej wartości 3,55 mld zł (Dział I - 2,51 mld zł, Dział II - 1,04 mld zł). W 2018 r. krajowe banki sprzedały polisy o wartości składki wynoszącej 22,2% całego Działu I (ubezpieczenia na życie) oraz 3,2% Działu II (pozostałe ubezpieczenia osobowe i ubezpieczenia majątkowe).

Dość duża skala sprzedaży ubezpieczeń za pośrednictwem banków sprzyja niestety różnym nadużyciom. Informacje o takich nieprawidłowościach regularnie docierają także do Rzecznika Finansowego. Wspomniana instytucja niedawno opublikowała obszerny raport dotyczący nadużyć na rynku finansowym oraz metod ochrony konsumenta.

Opracowanie porusza również temat związany z ubezpieczeniami kredytów. Jakie nieuczciwe praktyki dotyczące kredytowych polis zauważyli specjaliści przygotowujący raport Rzecznika Finansowego.

Ubezpieczenia kredytu - nadużycia już na etapie podpisywania umów

W niedawno opublikowanym raporcie Rzecznik Finansowy zbiorczo przedstawił główne nadużycia banków i ubezpieczycieli związane z ubezpieczeniami kredytów. Analizę oparto na zgłoszeniach konsumentów z lat 2013 - 2018. Po przeanalizowaniu skarg okazało się, że praktyki naruszające interesy konsumenta można podzielić na cztery główne grupy.

Do pierwszej kategorii należą nadużycia widoczne już na etapie zawierania umowy kredytowej. Chodzi konkretnie o:

• traktowanie ubezpieczenia jako obowiązkowego elementu kredytu i brak możliwości wyboru innego zabezpieczenia spłaty (np. poręczenia)

• uzależnianie kosztów kredytu od zakupu konkretnego ubezpieczenia w określonym wariancie (oferowanego przez firmę ubezpieczeniową współpracującą z bankiem)

Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl, zwraca uwagę, że bardziej zróżnicowane były nadużycia związane z podpisywaniem umowy ubezpieczenia kredytowego. Rzecznik Finansowy w tym kontekście wymienia następujące „grzechy” banków oraz ubezpieczycieli:

• niezapewnienie konsumentowi odpowiednich informacji o cenie i zakresie ubezpieczenia (szczególnie o wyłączeniach ochrony)

• brak ankiety medycznej i pytań o stan zdrowia kredytobiorcy

• niezapewnienie kredytobiorcy bezpośredniego kontaktu z przedstawicielem towarzystwa ubezpieczeniowego

• odgórne obejmowanie kredytobiorców ubezpieczeniem z możliwością późniejszej rezygnacji (mechanizm opt-out)

Brak zainteresowania konsumentów kwestią zakresu ochrony ubezpieczeniowej oraz jej wyłączeń mógł ułatwiać bankom sprzedaż polis bez właściwego informowania kredytobiorców. „Trzeba jednak pamiętać, że na bankach i ubezpieczycielach ciąży większa odpowiedzialność za opisywaną sytuację, jako że są to profesjonalne instytucje” - dodaje Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.

Opóźnione wypłaty odszkodowań również stanowiły problem

Paweł Kuczyński, prezes porównywarki Ubea.pl, podkreśla, że według Rzecznika Finansowego stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły też okresu trwania ubezpieczenia. Mowa o następujących praktykach: 

• nieinformowaniu klienta przez bank o wygaśnięciu ochrony ubezpieczeniowej i zaległych składkach

• automatycznym przedłużaniu ochrony ubezpieczeniowej na kolejny okres

• jednostronnej zmianie ceny lub warunków ubezpieczenia kredytowego

• uniemożliwieniu klientowi zmiany ubezpieczenia (umowa kredytowa wygasała wraz z umową polisy)

Największe znaczenie miały chyba jednak nieprawidłowe praktyki związane z wypłatą odszkodowania. Wedle ustaleń Rzecznika Finansowego do tej kategorii naruszeń interesów konsumenta zaliczały się następujące działania:

• przekroczenie ustawowego terminu na wypłatę odszkodowania lub zadośćuczynienia

• nieuzasadniona odmowa wypłaty świadczenia (odszkodowania lub zadośćuczynienia)

• odmowa albo uniemożliwienie przez bank skierowania sprawy do sądu

• odmowa skierowania przez bank reklamacji do towarzystwa ubezpieczeniowego lub uniemożliwienie klientowi dokonania takiej reklamacji

• wzywanie rodziny zmarłego kredytobiorcy do spłaty długu jeszcze przed przeprowadzeniem postępowania spadkowego

Warto dodać, że wszystkie wymienione powyżej nadużycia w pewnym stopniu dotyczyły zarówno polis indywidualnych, jak i ubezpieczeń grupowych.

„Szczególnie problematyczna była jednak sytuacja posiadaczy polis grupowych, ponieważ bank będący stroną umowy z zakładem ubezpieczeń mógł np. utrudniać skierowanie reklamacji do ubezpieczyciela” - podkreśla Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.

Rekomendacja U poprawiła sytuację kredytobiorców

Dobra informacja jest taka, że obecna sytuacja na rynku ubezpieczeń kredytu jest już zapewne nieco lepsza niż ta przedstawiona w raporcie Rzecznika Finansowego. Analizowane skargi na ubezpieczenia kredytu pochodzą bowiem również z okresu przed wprowadzeniem Rekomendacji U.

Rekomendacja U to pakiet zaleceń przygotowany przez Komisję Nadzoru Finansowego, który miał uregulować rynek bancassurance. Jego wprowadzenie w pierwszym kwartale 2015 r. faktycznie ograniczyło niektóre nadużycia związane ze sprzedażą ubezpieczeń kredytowych. 

Nadal jednak pozostaje wiele do naprawy. Biorąc kredyt, zwróć więc baczną uwagę na ubezpieczenie kredytu oferowane przez bank. Bądź świadomym konsumentem, który dopytuje się i czyta zapisy umowy przed jej podpisaniem. To najlepszy sposób na to, by nie stać się ofiarą opisanych powyżej nadużyć.